Post sahipliğini Prof. Dr. Hayati Durmaz’ın üstlendiği Divan Sohbetleri programına Ömer Lütfi Mete, Durmuş Hocaoğlu ve Kemal Çapraz başta olmak üzere vuslata ermiş kıymetli büyüklerimizi yâd ederek başladık. Hocamıza sohbetinde Coşkun Çokyiğit eşlik etti. Sohbetimizin konusu, Türk yazar ve mütefekkiri Peyami Safa idi.
Hocamız, sohbetinde Peyami Safa’nın romancı kimliğinin yanında yazdığı yazı ve makalelerinden dem vurup onun “mütefekkir” yönüne da sohbetinde büyük yer ayırarak, onun bu toprakların düşünce dünyasında ne kadar önemli bir sima olduğundan bahsetti. Hocamızın, “Peyami Safa’yı bilmeden, Türk Aydın’ını ve Türk Edebiyat Tarihi’ni bilmek pek mümkün değildir.” sözü bu husustaki yaklaşımını özetler niteliktedir. Coşkun Çokyiğit, “entelektüel” ve “münevver yahut aydın” mefhumlarını birbirinden ayıran noktalara dair anlattıklarıyla ve bu hususların ayrımı üzerinden yakın tarihin fikir dünyası üzerine yaptığı yorumlar ile Peyami Safa ekseninde gelişen bu güzel sohbete katkılarda bulundu.
“Sağ” ve “Sol” cenahlardan birçok çehre hakkında malumat edindiğimiz bu sohbette hocamızın en çok dikkat çeken cümlelerinden birisi şüphesiz Nurettin Topçu hakkında dile getirdiği, “Bana göre Nurettin Topçu ortaya çıkan ilk milli filozoftur.” sözü oldu. Nurettin Topçu’nun diğer fikir insanlarından farklı olarak “felsefi” bir yaklaşımla topraklarımızın ve milletimizin sorunlarına eğildiğini söyleyen hocamız, onun bu yanının görmezden gelindiğini belirtti ve bu hususta çalışılması gerektiğini de ekledi. Bunun yanında Peyami Safa hakkında söylediği, “Mehmet Akif’ten sonra Türk Edebiyatı dünyasında bir ahlak abidesi varsa o, Peyami Safa’dır.” ve “Peyami Safa entelektüel birikimini Türk Milleti’nden yana kullanmıştır.” sözleriyle de yakın tarihimizde karakteri ve duruşuyla Peyami Safa’nın nasıl bir yerde olduğunu anlamamız hususunda bize yön gösterdi. Onun çalışkanlığına ve yaptığı işe gösterdiği hassasiyetine de sohbetinde yer ayıran hocamız, bu büyük mütefekkirin Türk gençliği için ne kadar büyük bir örnek teşkil ettiğine de değindi.
Şiirleri, romanları yahut fikir yazılarıyla tanıdığımız şahısları, eserlerinin ötesinde günlük hayat içindeki yerleriyle de anlatan Prof. Dr. Hayati Durmaz, ülkemizdeki birçok insanın düşünce ve duygu dünyasının şekillenmesinde katkısı olan bu insanlara dair birçok yeni bilgiyi edinmemize vesile oldu. Sohbetimiz, hocamız ve büyüklerimizin tavsiyeleriyle sona erdi.
Osman Dindar (Giriş-1)
Kübra Özkan (Giriş-1)
